Als iemand zou zeggen: Ik heb God lief, en hij zou zijn broeder haten, dan is hij een leugenaar. Want wie zijn broeder, die hij ziet, niet liefheeft, hoe kan hij God liefhebben, Die hij niet gezien heeft?

Een uitspraak die redelijk duidelijk lijkt, het komt uit de eerste brief van Johannes, hoofdstuk 4. Maar is het zo eenvoudig?

1 Johannes 4:15 (HSV) Al wie belijdt dat Jezus de Zoon van God is, God blijft in hem, en hij in God. 16 En wij hebben de liefde die God tot ons heeft, gekend en geloofd. God is liefde en wie in de liefde blijft, blijft in God, en God in hem. 17 Hierin is de liefde bij ons volmaakt geworden, opdat wij vrijmoedigheid mogen hebben op de dag van het oordeel. Want zoals Hij is, zijn ook wij in deze wereld. 18 Er is in de liefde geen vrees, maar de volmaakte liefde drijft de vrees uit. De vrees houdt immers straf in, en wie vreest, is niet volmaakt in de liefde. 19 Wij hebben Hem lief, omdat Hij ons eerst liefgehad heeft. 20 Als iemand zou zeggen: Ik heb God lief, en hij zou zijn broeder haten, dan is hij een leugenaar. Want wie zijn broeder, die hij ziet, niet liefheeft, hoe kan hij God liefhebben, Die hij niet gezien heeft? 21 En dit gebod hebben wij van Hem, dat wie God liefheeft, ook zijn broeder moet liefhebben.

Als je het stuk zo leest lijkt het vrij eenvoudig te beredeneren. Als je God liefheb, kan het niet zo zijn dat je je broeder haat. Je broeder die namelijk net als jou naar het evenbeeld van God en notabene door God zelf geschapen is, het klinkt niet logisch iets van God te haten terwijl je God liefheb? God heeft jou lief, dus ook je broeder. Of heb jij een streepje voor op de ander waardoor het anders zou wezen? En als God je broeder liefheeft, wat voor argument hebben wij dan om hem toch te haten?

Uiteraard een lastig kwestie, we zijn allemaal mensen die tekort komen aan Gods glorie en heiligheid. Maar toch kiest God ervoor ons lief te hebben, zodat ook wij Hem lief kunnen hebben. In dat principe kun je dus niet meer je broeder haten, want God heeft je broeder namelijk ook lief zoals Hij jou lief heeft. En je broeder vergeven zoals Hij jou vergeven heeft. Maar nu komt natuurlijk de lastige vraag, wie is dan mijn broeder? En telt mijn zuster dan niet? Is het iemand uit je kerk, gemeente, of familie? En als de kerk de graadmeter is voor waar je broeders zich bevinden, tellen andere kerken dan niet mee? Zijn dat dan geen broeders? En als de andere kerken wel tellen, tot welke grens valt een kerk voor je dan onder “kerk” of “medechristen” of stel je vast dat het een “valse” kerk is?. Waar stel je de grens in wie je broeder is?

Als je dat gaat doen (grenzen en criteria bepalen aan wie broeder is) moet je gaan oordelen, en de kans dat je daarmee iemand die in werkelijkheid een broeder is, misschien volgens jou maatstaven als niet-broeder wordt bestempeld. Dit is een gevaarlijk gebied om je op te begeven, je gaat dan namelijk oordelen wie wel of niet werkelijk in God zijn vertrouwen en geloof heeft gesteld. En dat waarschijnlijk op uiterlijk vertoon.  God kijkt naar het hart van de mens, en niet wat er aan de buitenkant te zien is. Wie zijn wij dan nu om dat dan vervolgens wel te gaat doen op basis van wat wij kunnen waarnemen over iemand?

Met dat in het achterhoofd zou je beter iedereen kunnen liefhebben als je broeder, zodat je in ieder geval niet een broeder per ongeluk niet liefheb of zelfs haat als niet-broeder. Wat wat is je winst als je iemand haat terwijl het mogelijk een broeder is en God je misschien wel ter verantwoording zal roepen daarvoor? Dan kun je beter iemand die volgens jou maatstaven geen broeder is toch liefhebben en sowieso er niet naast zitten, wat heb je te verliezen in dat laatste geval? Zou God je dat wel kwalijk nemen?

Het is dus eigenlijk praktisch onmogelijk op uiterlijk vertoon (aanzien des persoons)  te bepalen wie je broeders allemaal kunnen zijn, dus misschien kan dat niet bedoeld worden met het liefhebben van de broeder als geloofsgenoot. Vaak wordt het woord broeder door mensen geïnterpreteerd als geloofsgenoot. Maar als je dat zo zou interpreteren zou het betekenen dat je een ieder buiten je geloof niet zou hoeven liefhebben, en je moet dan zeker moet weten waar die grens van geloofsgenoten loopt, Jezus noemt die grens namelijk niet. Het lijkt dus veel logischer dat je geloofsgenoten niet uitsluitend je broeders zijn. Jezus zelf geeft ons daarom een vrij duidelijke indicatie van wie je moet liefhebben, namelijk iedereen. Je moet namelijk zelfs je vijanden liefhebben. Dat zijn dus sowieso niet alleen je geloofsgenoten. Want als je alleen je geloofsgenoten liefhebt, doen alle andere religies en ook de heidenen niet net zo? 
Waarin onderscheidt de liefde van God in ons dan van de anderen die zeggen God te kennen maar vervolgens vreemden te haten, terwijl die door dezelfde God met dezelfde Liefde geschapen zijn, en voor wie ook dezelfde zon iedere dag opgaat en God voorziet in wat zij nodig hebben?

Lucas 6:27 (HSV) Maar Ik zeg tegen u die dit hoort: Heb uw vijanden lief; doe goed aan hen die u haten. 28 Zegen hen die u vervloeken, en bid voor hen die u belasteren. 29 Bied hem die u op de ene wang slaat, ook de andere. Verhinder hem die het bovenkleed van u afpakt, niet ook uw onderkleed te nemen. 30 Maar geef aan ieder die iets van u vraagt, en eis niet terug van hem die neemt wat van u is. 31 En zoals u wilt dat de mensen u doen, doet u hun ook zo. 32 En als u hen liefhebt die u liefhebben, wat voor dank komt u daarvoor toe? Immers, ook de zondaars hebben degenen lief die hen liefhebben. 33 En als u goeddoet aan hen die u goeddoen, wat voor dank komt u daarvoor toe? Immers, ook de zondaars doen hetzelfde. 34 En als u leent aan hen van wie u hoopt terug te ontvangen, wat voor dank komt u daarvoor toe? Immers, ook de zondaars lenen aan zondaars, om hetzelfde terug te ontvangen. 35 Maar heb uw vijanden lief en doe goed, en leen zonder te hopen iets terug te krijgen. Dan zal uw loon groot zijn en zult u kinderen van de Allerhoogste zijn, want Hij is goedertieren over de ondankbaren en slechten. 36 Wees dan barmhartig, zoals ook uw Vader barmhartig is.

Misschien is het antwoord op wie je broeder is helemaal niet zo lastig als dat het lijkt. Wij zijn allemaal kinderen van Adam, en tezamen hebben wij dus dezelfde (stam)vader naar het vlees. God geeft leven en liefde aan alle mensen, ook de ondankbare en slechte mensen. Ook wij worden opgeroepen barmhartig te zijn omdat God ook barmhartig is.
In dit licht begrijpen we misschien ook beter waarom de gehele wet in één wet wordt samengevat, namelijk;

Marcus 12:30 (HSV) En u zult de Heere, uw God, liefhebben met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand en met heel uw kracht. Dit is het eerste gebod. 31 En het tweede, hieraan gelijk, is dit: U zult uw naaste liefhebben als uzelf. Er is geen ander gebod groter dan deze. 32 En de schriftgeleerde zei tegen Hem: Juist, Meester, U hebt naar waarheid gezegd dat God één is, en er is geen ander dan Hij.

Maar elkaar liefhebben, zeker in het vlees is helemaal niet altijd gemakkelijk. Het gaat er ook niet om dat jij liefheb, maar je mag liefhebben doordat jij eerst lief gevonden ben door Hem. Zo ontvang je Zijn liefde die je weer uitdraagt naar je broeders. Het is dan niet uit eigen werken meer, maar uit God. Een bron van oneindige liefde die nooit ophoud. Als wij zo in Zijn Geest als een nieuwe schepping (niet de oude adam meer) elkaar liefhebben, dan is God onze Vader geworden en zijn wij kinderen van God geworden. En als wij ons door God laten opvoeden (tuchtigen) worden we zelfs zonen van God (erfgenamen) genoemd. Niet langer kennen we elkaar meer naar het vlees (en alle vervelende eigenschappen die er soms nog bij horen) maar wij kennen elkaar naar de Geest als nieuwe schepping door de tweede Adam (Jezus Christus). En omdat wij eerder “slechte” mensen waren door onze oude natuur van de oude Adam, kunnen wij ook niet mensen kwalijk nemen die dat nu nog zijn. Wij mogen hen naar onze broeders in Christus liefhebben zoals God ook jou liefhad toen je nog niet wedergeboren was in de nieuwe Adam.

1 Korinthe 15:45 (HSV) Zo staat er ook geschreven: De eerste mens Adam is geworden tot een levend wezen, de laatste Adam tot een levendmakende Geest. 46. Het geestelijke is echter niet eerst, maar het natuurlijke en daarna komt het geestelijke. 47. De eerste mens is uit de aarde, stoffelijk; de tweede Mens is de Heere uit de hemel.

1 Johannes 3:9 (HSV) Ieder die uit God geboren is, doet de zonde niet, want Zijn zaad blijft in hem; en hij kan niet zondigen, omdat hij uit God geboren is. 10. Hieraan zijn de kinderen van God en de kinderen van de duivel te herkennen. Ieder die de rechtvaardigheid niet doet, is niet uit God, evenmin als hij die zijn broeder niet liefheeft. 11. Want dit is de boodschap die u vanaf het begin gehoord hebt, dat wij elkaar moeten liefhebben;

Uit onszelf kunnen wij moeilijk anderen werkelijk liefhebben, maar door de Genade van God dat Hij ons eerst liefhad terwijl wij het nog niet verdiende kunnen wij nu hen liefhebben van wie wij misschien naar verstand zouden redeneren dat zij het niet verdienen, of geen broeders zouden zijn…

Lukas 7:47 (HSV) Daarom zeg Ik u: Haar zonden, die veel waren, zijn haar vergeven, want zij heeft veel liefgehad; maar aan wie weinig vergeven wordt, die heeft weinig lief.

Romeinen 5:5 (HSV) En de hoop beschaamt niet, omdat de liefde van God in onze harten uitgestort is door de Heilige Geest, Die ons gegeven is. 6. Want toen wij nog krachteloos waren, is Christus op de bestemde tijd voor goddelozen gestorven. 7. Want bij hoge uitzondering zal iemand voor een rechtvaardige sterven; hoogstens immers heeft iemand de moed om voor de goede mens te sterven. 8. God echter bevestigt Zijn liefde voor ons daarin dat Christus voor ons gestorven is toen wij nog zondaars waren.

Nieuwsgierig naar de diepte van Gods liefde? Zoek zelf in een online bijbel of in een bijbel app maar eens op de woorden liefde en/of genade en lees de stukken waarin zij genoemd worden. Misschien te beginnen bij het nieuwe testament.
https://herzienestatenvertaling.nl/teksten-zoeken

In een volgend stukje zal ik op de onderlingen relatie van broeders en God vast nog wel even voortborduren…