We kennen allemaal wel de Sabbat, de rustdag die God in zijn wet aan het Joodse volk geboden heeft. 

In het eerste deel hierover heb ik al behandeld wat de werkelijke rust/sabbat is. Eigenlijk dat waar het werkelijk omdraait bij God. In dit tweede deel hebben we het over de rustdag die als wet gegeven is aan de Israëlieten.  Mocht je het eerste deel nog niet gelezen hebben, dan adviseer ik dat zeker eerst te doen om dieper te beseffen wat Sabbat voor God inhoud.

Maar hoe zit dat nu met die wet, is dat ook voor ons, en vandaag de dag? Moeten we deze wet nog altijd gehoorzamen, en op welke dag en manier dan? Wat staat er in het gebod omtrent de Sabbat? 

Exodus 20:8 Gedenk de sabbatdag, dat u die heiligt. 9 Zes dagen zult u arbeiden en al uw werk doen, 10 maar de zevende dag is de sabbat van de HEERE, uw God. Dan zult u geen enkel werk doen, u, noch uw zoon, noch uw dochter, noch uw dienaar, noch uw dienares, noch uw vee, noch uw vreemdeling die binnen uw poorten is. 11 Want in zes dagen heeft de HEERE de hemel en de aarde gemaakt, de zee, en al wat erin is, en Hij rustte op de zevende dag. Daarom zegende de HEERE de sabbatdag, en heiligde die. 

Als we het gebod dat Israël kreeg lezen in Exodus, dan is het opzicht vrij duidelijk. Zes dagen zouden zij werken en op de zevende dag zou men rust nemen, maar ook je kinderen, dienaren en vee.  En dat met de reden dat God in zes dagen de aarde en de zee en alles dat daarin is gemaakt heeft en ook Hij rustte op de zevende dag. Daarom is die dag heilig, oftewel apart gezet van de overige dagen. 

Het praktische nut rondom de Sabbat begrijpen we denk ik allemaal wel. Het is voor de mens goed om een dag rust te nemen en niet altijd maar te blijven werken. 
Ook worden in deze wet de kinderen, dienaren en het vee beschermd zodat ook zij de nodige rust krijgen. 
Als we het dus uit praktisch oogpunt bekijken (het nut of doel) zou het technisch gezien niet uitmaken op welke dag van de week we rusten, als we maar één dag rust nemen en onze dienaren en vee ook één dag per week rust gunnen. 

Als we het heel wettisch gaan bekijken zonder oog voor het nut, maar gewoon als een letterlijk gebod dat God ons oplegt, dan dienen we de rust te houden op de zevende dag. Dat is dus de zaterdag, want op zondag (de 1e dag van de week) begint de week weer opnieuw. 

De Joden in het oude testament en in de tijd van Jezus namen deze wet onder aanvoering van de Farizeeën en Schriftgeleerden in ieder geval letterlijk. En was niet zomaar een wet, er werden zelfs allerlei interpretaties toegevoegd aan wat nou valt onder rust houden valt zodat men niet per ongeluk een te vrije interpretatie eraan zou geven en God tot woede zou wekken. 

God zelf had deze details niet gespecificeerd in zijn wet, dus ging de mens de grenzen hierin maar zelf bepalen alsof zij op de stoel van God zaten en vervolgens als een nog zwaarder wegende wet opleggen aan de mensen. 

Jezus laat ons zien in een van de verhalen dat hij niet wettische kijkt naar de Sabbat. Hij zegt zelfs dat als je de Sabbat wettisch bekijkt dat technisch gezien de priesters hem structureel overtreden doordat zij op de Sabbat hun tempeldienst uitvoeren, wat hun werk is. En toch zijn zij onschuldig? 

Matteüs 12:1 In die tijd ging Jezus op een sabbat door de korenvelden, en Zijn discipelen hadden honger en begonnen aren te plukken en te eten. 2 Toen de Farizeeën dat zagen, zeiden zij tegen Hem: Zie, Uw discipelen doen iets wat niet geoorloofd (volgens hun eigen wet) is te doen op de sabbat. 3 Maar Hij zei tegen hen: Hebt u niet gelezen wat David deed toen hij honger had, en zij die bij hem waren? 4 Hoe hij het huis van God binnengegaan is en de toonbroden gegeten heeft, die hij niet mocht eten, evenmin als zij die bij hem waren, maar alleen de priesters? 5 Of hebt u niet gelezen in de Wet dat de priesters op de sabbatdagen de sabbat ontheiligen in de tempel, en toch onschuldig zijn? 6 Ik zeg u echter dat hier Iemand is Die meer is dan de tempel. 7 Maar als u geweten had wat het betekent: Ik wil barmhartigheid en geen offer, dan zou u de onschuldigen niet veroordeeld hebben. 8 Want de Zoon des mensen is Heere, óók van de sabbat. 

We zien dus dat Jezus geen offers verwacht zoals jezelf onthouden van alles en nog wat om de Sabbat te dienen. Dingen laten uit angst voor God, of om mogelijk te voldoen aan de Sabbat wet is een soort opoffering voor God. En dat vraagt God juist niet. Onze offers voldoen nooit en zijn vooral bedoelt om ons eigen geweten te sussen. Vandaar dat Hij Zijn eigen Zoon offerde voor onze zonden. Het duurste offer wat je maar kan bedenken zodat alle excuses weggenomen zijn het nog zelf te proberen voordat je pas tot God durft te naderen.

Hij wil liever barmhartigheid, oftewel dat wij elkaar liefhebben en niet om de oren slaan met wetten en regels en het elkaar moeilijk maken. Maar elkaar in genade vergeven zoals ook Hij ons alles vergeven heeft. 
Hij zegt zelfs in het evangelie van Marcus dat de Sabbat er is voor het welzijn van de mens. De mens is niet geschapen zodat zij de Sabbat kunnen dienen, de sabbat dient ons tot nut, niet andersom. 

Marcus 2:27 En Hij zei tegen hen: De sabbat is gemaakt ter wille van de mens, niet de mens ter wille van de sabbat. 

De Farizeeën waren zo geobsedeerd met de wet anderen op te leggen en te kijken of niet iemand de Sabbat overtreedt dat ze totaal het welzijn van de mens uit het oog verloren. Zelfs als Jezus genas en iemands leven drastisch verbeterde, vonden ze dat het niet kon vanwege de Sabbat. 

Marcus 3:1 En Hij kwam opnieuw in de synagoge; en er was daar iemand die een verschrompelde hand had. 2 En ze letten scherp op Hem om te zien of Hij hem op de sabbat genezen zou, opdat zij Hem zouden kunnen beschuldigen. 3 En Hij zei tegen de man die de verschrompelde hand had: Sta op en ga in het midden staan. 4 En Hij zei tegen hen: Is het geoorloofd op sabbatdagen goed te doen of kwaad te doen, een mens te behouden of te doden? En zij zwegen. 5 En nadat Hij hen rondom toornig aangekeken had, tegelijk bedroefd over de verharding van hun hart, zei Hij tegen de man: Steek uw hand uit. En hij stak hem uit, en zijn hand werd hersteld, gezond als de andere. 6 En toen de Farizeeën weggegaan waren, beraadslaagden zij meteen met de Herodianen tegen Hem hoe zij Hem om zouden kunnen brengen. 

Jezus deed een barmhartige daad aan iemand, maar omdat het op een sabbat was en niet voldeed aan de zelf bedachten wetten omtrend de sabbat wouden de Farizeeën Hem (De Messias) notabene vermoorden. Voorkom ook dat jij je Broeder en Zuster vervolg en boos word op je naasten om zaken die God niet gevraagd heeft, maar leringen van mensen zijn.

Is de Sabbat verplaatst naar de zondag i.p.v. de zaterdag? 

In de Bijbel bleven de gelovigen zolang het kon samen komen op de Sabbat in de synagoge of tempel. Maar er heerste nog altijd een wet op de sabbat waardoor men beperkt werd in hoeveel men mocht reizen op een dag voordat het volgens de Farizeeën en Schriftgeleerden op werken begon te lijken. Met noemde die afstand die toegestaan was een “Sabbatsreis”. 

Handelingen 1:12 Toen keerden zij terug naar Jeruzalem, van de berg die de Olijfberg genoemd wordt, die vlak bij Jeruzalem is en daar een sabbatsreis vandaan ligt. 

Bij de Joden duurt de Sabbat van zonsondergang tot de volgende zonsondergang. Dus op vrijdag avond start de Sabbat al, en die eindigt op de Zaterdagavond. Iemand die bij de Klaagmuur in Jeruzalem is geweest op vrijdag avond, zal meegemaakt hebben dat daar op dat moment borden geplaatst worden met daarop alle regels m.b.t. de sabbat die vanaf dat moment van kracht zijn. Nadat op zaterdag de zon ondergaat is de volgende dag weer begonnen, en is de sabbat voorbij.

Wat de eerste christenen deden was in de synagoge samenkomen op de Sabbat (de zaterdag) zoals ze gewoon waren. Nadat de Sabbat voorbij was (de zaterdagavond) zochten ze elkaar weer op en gingen o.a. samen eten en het woord wederom delen. Dit is avondmaal. Dit vond dus voor hen plaats op het begin van de nieuwe dag, de eerste dag van de week. Dit was dus voor ons als westerlingen gezien de zaterdag avond. 

Dit zien we terug in handelingen waar ze na de Sabbat samenkomen, een maaltijd houden en Paulus hen toesprak na de maaltijd. Hij ging zo lang door dat het op een gegeven moment middernacht werd en iemand slaperig uit het raam viel. (niet gek na een maaltijd en iemand die lang van stof is) Hij sprak dus niet vanaf zondag ochtend tot middennacht, zoals wij westerlingen zouden denken, hij sprak van begin zaterdagavond tot middennacht, wat ook veel logischer is.

Handelingen 20:7 En op de eerste dag van de week, toen de discipelen bijeengekomen waren om brood te breken, sprak Paulus hen toe, omdat hij de volgende dag wilde vertrekken; en hij liet zijn toespraak voortduren tot middernacht. 

Verder kwamen zoals ze gewend waren gewoon samen op de Sabbat (zaterdag) om het woord te delen. Zelfs de heidenen gingen in deze gewoonte mee, en kwamen iedere sabbat samen om het Woord van God te horen. 

Handelingen 13:42 En toen de Joden weggegaan waren uit de synagoge, drongen de heidenen erop aan dat op de volgende sabbat dezelfde woorden tot hen gesproken zouden worden. 44 En op de volgende sabbat kwam bijna heel de stad samen om het Woord van God te horen. 

Handelingen 16:13 En op de dag van de sabbat gingen wij de stad uit, de rivier langs, waar het gebed gewoonlijk plaatsvond; en nadat wij daar waren gaan zitten, spraken wij tot de vrouwen die er samengekomen waren. 

Handelingen 17:1 En zij namen de weg door Amfipolis en Apollonia en kwamen in Thessalonica, waar een synagoge van de Joden was. 2 En Paulus ging naar zijn gewoonte bij hen naar binnen en drie sabbatten lang ging hij met hen in gesprek vanuit de Schriften. 

Handelingen 18:4 En hij sprak iedere sabbat in de synagoge en probeerde Joden en Grieken te overtuigen. 

Hoe zit het dan met de zondag? 

De zondag kan prima tot rustdag dienen na een week werken. Zeker gezien het nut van de Sabbat vooral praktisch bedoeld is voor ons mensen om ons te helpen. 
Als je volgens de letterlijke letter van de wet als een gebod de Sabbat wil houden, dan zal je moeten uitwijken naar de zaterdag. Anders overtreed je het gebod bij voorbaat al. De zevende dag is nou eenmaal de zevende dag. 

Hoe komen we dan op de zondag? 

Dit heeft zijn oorsprong bij de roomse kerk. De heidense bevolking was namelijk al eeuwen gewoon om het grootste hemel lichaam (de zon) te vereren als een God. De zon was voor hen het begin van al het leven, vandaar was de eerste dag de Zondag. Zij heiligde die dag en aanbaden de zon als afgod in de zonnetempels. Iets wat we over de gehele wereld terug vinden, van de Germanen, Egyptenaren tot aan de Maya’s. 

Toen het Roomse Rijk na de “bekering” van keizer Constantijn overging van de heidense afgoderij op het Christendom hebben ze om de drempel zo laag mogelijk te houden, om zo alle heidenen mee te krijgen (en de orde te herstellen in het rijk) de zondag als geheiligde dag gehouden. De verering van “God” vond zelfs plaats in de zonnetempels en de bouw van nieuwe kerken werd uitgevoerd in de stijl van de zonnetempels met een grootte gewijde paal of toren, vergelijkbaar met de afzichtelijke Baäl palen die de Joden tot afgrijzen van God op richtte. 

2 Kronieken 24:18 Zij verlieten het huis van de HEERE, de God van hun vaderen, en dienden de gewijde palen en de afgoden. Vanwege deze schuld van hen rustte er grote toorn op Juda en Jeruzalem.

Ook zijn in die tijd vele heidense afgoden vervangen door allerlei Heilige figuren die vervolgens alsnog als soort afgoden, vaak in beeldvorm aanbeden werden. 
Voor bijna iedere beroepsgroep werd een heilige aangesteld om vereerd te worden als afgod, zoals voorheen bij de heidenen al het gebruik was. 

Met de reformatie is veel afgoderij, zoals het aanbidden van beelden en heiligen gelukkig verdwenen, maar o.a. de rustdag op zondag is nooit teruggekeerd naar de zaterdag. Maar gezien het praktische doel van de rustdag, en het feit dat wij leven vanuit de genade en niet de wet, maakt het ook niet zozeer uit. 

In latere tijden zijn echter de mensen toch gaan proberen de zondag weer als wet te stellen, iets wat direct problemen oplevert omdat je dan de zaterdag moet aanhouden, en dat organisatorisch de gehele loop van onze week op z’n kop zet en je daarmee weer op verzet zal stuiten. 
Toen is men begonnen met het krom trekken van allerlei Bijbelteksten om het Bijbels goed te praten dat de zondag de rustdag is geworden, (er moest een mouw aangepast worden) en weer tot wet te stellen, en hiervoor valt men terug op het éne stukje uit handleidingen 20, waar zij samenkwamen op de eerste dag v.d. week, wat dus voor ons de zaterdag avond is/was.

Ook wordt dan aangehaald dat de zondag de opstanding dag is van de Heere Jezus en dat we daarom die dag heiligen en vieren. Het klopt helemaal dat onze Heer opstond op zondag en dat we dat als opstanding dag zien is inderdaad mogelijk en prima. Maar nergens staat dat het een wet of gewoonte is geworden vanaf nu om die dag te vieren, of dat het zelfs de rustdag/sabbat is geworden i.p.v. de laatste dag van de week. 

Als je het vorige deel heb gelezen, stond onze Heer geestelijk gezien niet op op de eerste dag v.d. week, maar eigenlijk in de nieuwe schepping, de achtste dag die maar nooit leek aan te breken. De oude schepping begon op zondag met de schepping van het Licht, niet de zon. Het Licht is Christus. Zo begint ook de nieuwe schepping eerst met Het Licht, wederom Christus. 

Nergens in de bijbel vinden we dat de zaterdagse Sabbat vervangen werd door de zondag. Sterker nog, Paulus leert ons dat voor de ene alle dagen gelijk zijn geworden, en voor een ander niet. Hij leert dat wij ons vooral niet weer opnieuw wetten en leerlingen van mensen moeten laten opleggen, maar dat wij ons moeten laten leiden door Gods Geest, Zijn aangezicht zoeken, iedere dag opnieuw. Niet alleen op één geheiligde dag.

Galaten 4:8 Maar destijds, toen u God niet kende, diende u hen die van nature geen goden zijn; 9 en nu u God kent, ja wat meer is, door God gekend bent, hoe kunt u weer terugkeren naar de zwakke en arme grondbeginselen, die u weer van voren af aan wilt dienen? 10 U houdt zich aan dagen, maanden, tijden en jaren. 11 Ik vrees voor u dat ik mij misschien tevergeefs voor u heb ingespannen. 

Kolossenzen 2:20 Als u dan met Christus de grondbeginselen van de wereld bent afgestorven, waarom laat u zich dan, alsof u nog in de wereld leeft, bepalingen opleggen 21 als: Pak niet, proef niet en raak niet aan? 22 Dit zijn allemaal dingen die door het gebruik vergaan; ze zijn ingevoerd volgens de geboden en leringen van de mensen. 23 Deze dingen hebben wel een schijnreden van wijsheid, door eigenwillige godsdienst en nederigheid, en verachting van het lichaam, maar ze zijn zonder enige waarde en dienen tot verzadiging van het vlees. 

Romeinen 14:5 De een acht de ene dag boven de andere dag, maar de ander acht al de dagen gelijk. Laat ieder in zijn eigen geest ten volle overtuigd zijn. 6 Wie de dag in ere houdt, houdt hem in ere voor de Heere, en wie de dag niet in ere houdt, houdt hem niet in ere voor de Heere. Wie eet, eet voor de Heere, want hij dankt God. En wie niet eet, eet niet voor de Heere, en ook hij dankt God. 

Soms wordt de zondag ook genoemd “de dag des Heeren” om deze dag alsnog een extra heilige lading te geven. In de Bijbel wordt de term nooit gebruikt voor de Sabbat, en ook niet voor de zondag. De term “Dag des Heeren” wordt toegepast op de dag dat de Heere openbaar zal komen, een dag van blijdschap voor de gelovigen, en de schepping, maar een dag van oordeel voor hen die Hem verwerpen. Dan hebben we het over de eindtijdsleer die we in de Openbaring van Jezus Christus tegenkomen.  

Openbaring 1:10 Ik was in de geest op de dag des Heeren en ik hoorde achter mij een luide stem, als van een bazuin. 

Kortom, de Sabbat als rustdag houden is verstandig, nuttig en goed eens per week te doen. Gun ook een ander die rust. 

De Sabbat houden als wet levert diverse problemen op tenzij je exact houd aan wat de wet voorschrijft. Je moet in dat geval sterk oppassen dat je niet te wettisch wordt en de genade aan de kant schuift en tevens anderen hierin meesleept en dingen gaat opleggen. 

En wat de zondag betreft, we hoeven onze broeders en zusters die op die dag rusten er natuurlijk niet van te overtuigen dat de zondag een heidense oorsprong heeft, heb het liever met elkaar over nuttige zaken zoals de grote genade van onze Hemelse Vader waardoor wij in grote blijdschap en rust tot Hem mogen naderen. 
Waarom heb ik het dan toch benoemd? Om iets wat sommige mensen tot iets heiligs gemaakt hebben bewust te ontheiligen. Dit zodat iemand die daar nog niet bewust van was ervoor kiest om God, en God alleen te dienen, en niet regels, dingen of dagen die door mensen heilig zijn verklaard.
Voorkom dat het prachtige Woord van God voor u veranderd van Genade tot een vloek, een lering van mensen.

Jesaja 28:13 Daarom zal voor hen het woord van de HEERE zijn:
gebod op gebod, gebod op gebod,
regel op regel, regel op regel,
hier een beetje,
daar een beetje,
zodat zij, als zij weggaan, achterovervallen,
verpletterd worden, verstrikt raken en gevangen worden.

Matteüs 11:28 (HSV) Kom naar Mij toe, allen die vermoeid en belast zijn, en Ik zal u rust geven. 29 Neem Mijn juk op u, en leer van Mij dat Ik zachtmoedig ben en nederig van hart; en u zult rust vinden voor uw ziel; 30 want Mijn juk is zacht en Mijn last is licht. 

Lukas 11:46 Maar Hij zei: Wee ook u, wetgeleerden, want u legt de mensen lasten op die moeilijk zijn om te dragen, en zelf raakt u die lasten niet met één van uw vingers aan.
46Jes